Na początku swojego pontyfikatu Franciszek przedstawił św. Józefa jako tego, który opiekuje się projektem zbawczym skoncentrowanym na Chrystusie. I uczynił to za pomocą własnego rozeznania, opartego na znakach działania Ducha Świętego, które są dostrzegalne, gdy patrzy się na wydarzenia z wiarą i realizmem.
Obraz wybrany przez papieża to nawigacja w kierunku pokoju, który jest naszym portem lub celem.. Do tego właśnie zmierzamy, "wszyscy płyniemy tą samą łodzią", jak podkreśla we Fratelli tutti. Kilka miesięcy wcześniej, 27 marca, powiedział, że pandemia uświadomiła nam, że znajdujemy się w kruchej i zdezorientowanej łodzi. Teraz widzimy wyraźnie, że łodzią jest lub powinno być braterstwo, drogą - sprawiedliwość, a kursem - pokój. Papież życzy, aby ludzkość "w tym roku postępowała na drodze braterstwa, sprawiedliwości i pokoju".
Przede wszystkim warto przypomnieć, czym jest pokój w perspektywie antropologii chrześcijańskiej, z jej biblijnymi korzeniami. W siódmym błogosławieństwie błogosławieni są ci, którzy wprowadzają pokój.Powodem tego jest to, że będą oni nazywani dziećmi Bożymi. A powód jest taki, że będą nazwani dziećmi Bożymi. To błogosławieństwo jest echem pełni wyrażonej w siódmym dniu stworzenia, kiedy Bóg odpoczął i zobaczył, że wszystko jest nie tylko dobre, ale "bardzo dobre".
W Szabat, siódmego dnia, człowiek jest zaproszony do przyłączenia się do odpoczynku Boga. Stąd pozdrowienie wśród Żydów, schalom, które przypomina i reaktywuje ten pokój, pozdrowienie, które wzmacnia się w sobotę, Szabat schalom, życząc szczególnie w tym dniu pokoju, który pochodzi od Boga. W kulturze i języku biblijnym przeciwieństwem tego pokoju jest grzech.czyli nieład i negacja miłości. I to wszystko dotyczy rzeczy, ludzi i społeczeństwa.
Chrześcijanie widzą to na przykładzie owoców tajemnicy paschalnej. Jezus jest księciem pokoju (przepowiedziany w Iz 9:6), także od lat pracy i zwykłe życie w Nazarecie.
Pracować i czynić pokój to naśladować i rozważać, współpracować z tym, co Bóg czyni w całym swoim planie zbawienia.. Budowanie pokoju ma wiele wspólnego z dobrą pracą, zgodną z Panem, zgodną z ludźmi, dążącą do harmonii i jedności życia, w perspektywie antropologii chrześcijańskiej.
Przesłanie papieża można przeanalizować, podążając za krokami metody rozeznawania, którą kiedyś nazwał: kontempluj, rozeznawaj, proponuj.
Francisco zwraca szczególną uwagę na kontekst CovidJest to również czas światła (ukryte bohaterstwo tak wielu, świadectwa dobroczynności i solidarności). I ponownie zwraca uwagę na jego aspekty etyczne (dostęp do szczepionek i technologii).
Wskazuje na pewne przeszkodyRaport stwierdza również: "różne formy nacjonalizmu, rasizmu, ksenofobii, a nawet wojny i konflikty". A przede wszystkim drogi: "Troszczyć się o siebie nawzajem, a także o stworzenie, aby budować społeczeństwo oparte na braterskich relacjach".. Stąd motto tego przesłania "Kultura opieki jako droga do pokoju".
W prosty sposób wyjaśnia cel tej "Kultury Opieki": wykorzenienie często panującej dziś kultury obojętności, odrzucenia i konfrontacji. Jest to nawigacja w łodzi braterstwa, na ścieżce sprawiedliwości i na kursie pokoju.
Proszę nadać twarz swojej darowiźnie. Pomóż nam formować kapłanów diecezjalnych i zakonnych.
Podstawy i kryteria rozeznania można znaleźć w objawieniu, w znakach czasu, w naukach humanistycznych i zawsze w obecnej sytuacji.
Te fundamenty lub kryteria są tutaj pogrupowane w dwa rodzaje. Niektóre odnoszą się do historii zbawienia, a inne do doktryny społecznej Kościoła.
O historii zbawienia. Ta historia uczy i promuje "troskę" w stosunku do Boga, siebie samego, innych (braterstwo i sprawiedliwość) i jednocześnie do Ziemi.. To właśnie w tej perspektywie nazwany jest Adam (człowiek związany z ziemią) i jego zadanie, aby ją uprawiać i pielęgnować (por. Rdz 2,15). Postać Kaina, który "usprawiedliwia się" tym, że nie był stróżem swojego brata (por. Rdz 4,9). A przede wszystkim opieka samego Boga nad Kainem (por. Rdz 4,9), jego wskazówki dotyczące odpoczynku w szabat w odniesieniu do kultu, a jednocześnie do porządku społecznego i ubogich (por. Deut 15,4). Również przepowiadanie proroków, takich jak Amos i Izajasz, w tym samym duchu.
Jeszcze jeden krok, i to ostateczny, to życie Jezusa i "troska" w jego służbie, czyli jego miłość i współczucie dla biednych i potrzebujących.. Przypomnijmy sobie Jego pierwsze kazanie w synagodze w Nazarecie (Łk 4,18), Jego identyfikację jako Dobrego Pasterza (por. J 10,11-18; Ez 34,1-31), Jego nauczanie o miłosierdziu Dobrego Samarytanina (por. Łk 10,30-37: czyńcie podobnie) i wreszcie Jego dar z siebie: dar i ofiarę z życia na krzyżu oraz zaproszenie do pójścia za Nim tą drogą.
Tej kultury troski uczą się naśladowcy Jezusa. Od najwcześniejszych chrześcijan Kościół kładzie nacisk na uczynki miłosierdzia (por. Dz 4:34-35). Nauka Ojców o dobru wspólnym i sensie własności dóbr. I wiele instytucji, które powstały później właśnie po to, aby opiekować się najbardziej potrzebującymi.
Przedstawione są kryteria z nauki społecznej Kościoła, które zakładają i konkretyzują poprzednie jako fundamenty lub podstawowe kryteria kultury opieki:
1) godność człowieka (pojęcie osobowości i wykluczenie jej zakorzenionej w chrześcijaństwie manipulacji; prawa i obowiązki w stosunku do innych);
2) dobro wspólnektóra odpowiada całej rodzinie ludzkiej;
3) solidarnośćDobro wspólne i odpowiedzialność za wszystkich (por. encyklika Fratelli tutti);
4) ochrona stworzeniapokój, sprawiedliwość i ochrona stworzenia, nierozerwalnie związane z czułością, współczuciem i troską o każdego człowieka (por. Encyklika Laudato si').
Jako wniosek do rozeznania, papież proponuje, aby te zasady stanowiły kompas dla wspólnego kursu, "kursu prawdziwie ludzkiego": Kurs pokoju i humanizacji, zgodny z zasadami nauki społecznej Kościoła, ułatwi rozwiązywanie konfliktów.
Już w ramach konkretnych propozycji Franciszek wskazuje na znaczenie wspierania procesów, a w tym przypadku szczególnie procesów edukacyjnych, w celu wzmocnienia dynamiki "w obrębie wspólnej łodzi", jaką jest braterstwo. Czyli dynamika między przyjaźnią społeczną a braterstwem. Możemy wskazać, zgodnie z Evangelii gaudium, Fratelli tutti i Laudato si', a także w obecnym kontekście, który obejmuje pandemię, że te procesy edukacyjne implikują: antropologia, etyka (powrót do zasad społecznych), otwartość na innych, rozeznanie i dialog w poszukiwaniu "przeżytej prawdy".
Wszystko to wraz z wychowaniem w wierze, które zakłada te wartości i ścieżki. I w ten sposób, w łodzi, dajmy świadectwo, że stoimy z Chrystusemktóry żyje, choć czasem może się wydawać, że śpi, ale ma moc, by uspokoić burzę o sprawić, abyśmy chodzili po wodach i przynosili obfity owoc, dochodząc do portu z powierzoną nam ludzkością.
Trzeba będzie to przełożyć na konkretne projekty na poziomie uniwersalnym i lokalnym: w rodzinie, w parafii i w szkole, na uniwersytecie, w odniesieniu do religii i we współpracy z innymi wychowawcami (pakt edukacyjny), którzy wiedzą, jak podkreślić wartości (wartościowe treści) i drogi ludzkiej rzeczywistości i twórczości.
Takie podejście można by przedstawić w postaci trójkąta, u którego podstawy znajduje się kultura opieki jako klucz do nawigacji w kierunku pokoju.. Kultura ta jest zakorzeniona w historii zbawienia (górny róg), rozeznaniu (lewy róg) i konkretnych procesach edukacyjnych (prawy róg) i stale się na nich opiera. A jednocześnie kultura troski zasila żywe procesy, które łączą działanie Boga z działaniem człowieka.. Między górnym wierzchołkiem (historia zbawienia) a lewym wierzchołkiem (rozeznanie) można podkreślić działanie Ducha Świętego. Po drugiej stronie (po prawej) ta sama żywa historia zbawienia nadal oddziałuje w procesach edukacyjnych, poprzez ewangelizację, rozwój człowieka (napędzany pracą) wraz z integralną ekologią i braterstwem. Z kolei procesy edukacyjne znajdują się w dynamicznej relacji z rozeznaniem (podstawa trójkąta), w tej "nawigacji pokoju", która kieruje się zasadami i kryteriami nauki społecznej Kościoła.
(Niniejszy tekst jest syntezą treści przedstawionych, w formie wywiadu, w sesji telematycznej zorganizowanej przez Wydział Duszpastersko-Kulturalny Konferencji Episkopatu Meksyku i nadanej 12 stycznia 2011 r.).
Pan Ramiro Pellitero Iglesias
Profesor teologii pastoralnej
Wydział Teologiczny
Uniwersytet Nawarry
Publikacja w "Kościół i nowa ewangelizacja".
