Picasso en Max Jacob

Een verhaal van vriendschap

Aan het begin van het jaar presenteerde het Musée d'Histoire de l'Immigration in Parijs een tentoonstelling onder de titel Picasso, de vreemdeling. Hij wilde laten zien dat de schilder niet altijd een erkende kunstenaar was in Frankrijk.

Aan het begin van de 20e eeuw stond hij onder politietoezicht, omdat hij verdacht werd geacht vanwege zijn avant-gardistische contacten of zijn anarchistische houding. Hij werd zelfs onderzocht voor de diefstal van La Gioconda uit het Louvre Museum in 1911.

Toch raakte Picasso goed bevriend met Franse kunstenaars, waaronder Max Jacob, een Joodse dichter en schilder die zich tot het katholicisme had bekeerd. Ze deelde een kamer met hem in Montmartre en raadde hem aan zijn banen op te geven, zoals die van kruidenier of pianoleraar, om zich te wijden aan artistieke creatie.

Deze vriendschap bracht Jacob ertoe Picasso een ongebruikelijk verzoek te doen: dat hij zijn peetvader zou zijn bij zijn doop. Hij geloofde dat zijn vriend, als Spanjaard, het geloof zou hebben geïnternaliseerd.

Pablo Picasso en het christendom

De schilder Picasso legde zijn hele leven formele verklaringen van atheïsme af...In 1944 werd hij lid van de Franse Communistische Partij.

Zijn biografen merken op dat Dat hij het christendom verliet, kan het gevolg zijn geweest van de dood van een jongere zus, Conchita, aan difterie, die pas zeven jaar oud was. Dit belette niet dat het beeld van de gekruisigde Christus opdook in zijn schilderijen en tekeningen, ook in die van de kubistische periode.

Hij aanvaardde het verzoek echter en was peetvader bij een doopplechtigheid in de Parijse kapel Notre Dame de Sion op 18 februari 1915. Op die dag gaf hij zijn petekind een exemplaar van Kempis' Imitation of Christ, waarin hij deze opdracht schreef: "Aan mijn broer Cyprien, Max Jacob, ter herinnering aan zijn doopsel.".

Cyprianus was de naam die de nieuwe christen koos, blijkbaar ter herinnering aan een bisschop van Antiochië die een tovenaar was voordat hij zich bekeerde. Een voorbeeld van hoe Pablo Picasso vriendschap boven zijn overtuigingen wist te stellen.

Vele jaren later, in 1941, schreef Jacob in zijn Advies aan een jonge dichter, Ik zou een aanbeveling van Picasso willen overnemen: "Denk aan God en werk".

De bekering van Max Jacob

Op de dag van de doop miste Jacob de aanwezigheid van Guillaume Apollinaire, de vader van het surrealisme, toen gestationeerd in een militair garnizoen in Nîmes. De dichter wilde zijn vrienden laten delen in zijn vreugde, ook al waren ze niet gelovig.

Het moet gezegd dat de bekering van Max Jacob een natuurlijke opschudding veroorzaakte onder avant-gardistische intellectuelen, hoewel dit geen vijandige houding tegenover hem inhield. Al met al, Jacob voelde zich diep onbegrepen en geërgerd dat sommigen hem zouden bestempelen als een nieuwe Tartuffe, een valse toegewijde die alleen maar aandacht wilde.

Dit bracht hem ertoe om in 1919 te publiceren De verdediging van Tartuffe. Extase, wroeging, visioenen, gebeden, gedichten en meditaties van een bekeerde Jood, een boek opgedragen aan de schilder Juan Gris.

In tegenstelling tot degenen die twijfelen aan zijn oprechtheid of denken dat hij gestoord is door de effecten van de ether of henbane, vertelt Jacob over zijn twee visioenen van Christus. In de eerste, op 23 september 1909, vertelt hij dat hij een man in een gele tuniek met lang haar heeft gezien in het landschap van een van de schilderijen die hij aan het schilderen was. Zijn rug was gekeerd, maar hij draaide zich even om en zag zijn mond en wenkbrauwen. Overtuigd dat het Jezus was, Jacob had een innerlijke beweging dat hij zich moest bekeren tot het katholicisme.. Hij sprak met verschillende priesters, maar die zeiden hem dat hij niet te haastig moest zijn.

Vijf jaar gingen voorbij en de dichter ging op 18 december 1914 naar een bioscoop in Montparnasse om een avonturenfilm te zien, De zwarte capes bandvolgens een roman van de meester van de soap opera's, Paul Féval. Hij haalde zijn jas van een stoel zodat een andere toeschouwer kon gaan zitten, en op hetzelfde moment meende hij een gezicht in de menigte op het scherm te zien, hetzelfde gezicht als dat van zijn stoelgenoot. Hij verliet onmiddellijk de bioscoop en ging een nabijgelegen kerk binnen om het aan een priester te vertellen. De priester geloofde hem niet alleen niet, maar verweet hem dat hij zulke spektakels bezocht. Toch werd hij twee maanden later gedoopt.

Visioenen van Christus door Max Jacob

Aan de andere kant, Jacob's boek bevat een aantal interessante beschouwingen over bekering. De auteur streefde ernaar te leven "met mensen die hem de morele schoonheid en fatsoen van het leven zullen leren.". Hij wilde zich laten instrueren, hen vertellen over zijn leven en zijn fouten betreuren. Hij verlangde verder te gaan dan de kringen van overtreding, de geloofsbelijdenis van bepaalde intellectuelen.

Echter, hij kon zijn plaats niet vinden en durfde zich niet tot God te richten.... Hij werd gebrandmerkt als een gek, hoewel hij beweerde dat hij... "De Heer is overal en op de slechtste plaatsen"..

Nadat hij gedoopt was, besefte hij dat hij opnieuw zondigde. Hij kon trots, gulzigheid of lust niet uitbannen, Maar tegelijkertijd maakte zijn geloof hem in staat om in datzelfde boek een gedicht te schrijven dat gesuggereerd werd door de eucharistische aanbidding die hij elke ochtend in de Sacré Coeur basiliek bijwoonde.