El nazismo no solo se crearía instituciones para su desarrollo, como la Sociedad Alemana para la Higiene Racial (1904), sino que países tan democráticos como Estados Unidos, Dinamarca o Suecia aprobaron leyes restrictivas para los portadores de enfermedades hereditarias que llegarían hasta la esterilización forzosa, eugenesia y eutanasia.
Estas ideas –de eugenesia y eutanasia, sin llamarlas así– calaron en algunos dirigentes nacionalsocialistas, Adolf Hitler incluido, deseosos de afirmar la supremacía de la raza aria librándola de cualquier posible mácula.
Más allá de las teorías y los objetivos plasmados en innumerables libros, la primera medida oficial tuvo lugar el 14 de julio de 1933, apenas transcurrido medio año desde su llegada al poder en Alemania, con de uitvaardiging van de wet ter bescherming van de erfelijke gezondheid.
Establecía que quienes sufrieran de “imbecilidad congénita, esquizofrenia, demencia maniacodepresiva, epilepsia hereditaria, enfermedad de Huntington [...] y alcoholismo agudo” debían ser esterilizados, y se crearon tribunales especiales para velar por su cumplimiento. ¿Es o no es esto una forma de eutanasia y eugenesia?
Ondanks de klachten van de katholieke kerk en sommige persoonlijkheden, wordt aangenomen dat tussen 1933 en 1945 werden ongeveer 400.000 Duitsers gedwongen gesteriliseerd.. Andere gevallen waarin de wet niet voorzag, werden opgenomen, zoals kinderen van Duitse moeders en Franse koloniale soldaten die in het Ruhrgebied werden geboren tijdens de Gallische bezetting (1923-25).
Maar, zoals Hitler zelf in 1935 bekende aan Dr. Gerhard Wagner, de leider van de nationaalsocialistische vereniging van Duitse artsen, was hij leek het noodzakelijk om verder te gaan, ook al liet de situatie dat nog niet toe.. Er moesten stappen worden ondernomen totdat de tijd rijp was, en die tijd zou komen met het geluid van oorlogstrommels.
Een poster van een conferentie over eugenetica in 1921, met daarop Amerikaanse staten die sterilisatiewetten hadden ingevoerd.
Op 20 februari 1939 werd Gerhard Kretchmar geboren in het kleine Saksische stadje Pomssen. Wat een vreugde had moeten zijn voor zijn ouders, Richard en Lina, veranderde in wanhoop. Hij miste een arm en een been, was blind en leed aan andere ziekten. Toen hij zijn huisarts raadpleegde, zei deze dat hij het beste kon sterven.
Overtuigde nationaalsocialisten, de ouders dienden daartoe een verzoekschrift in bij Hitler, gezien het feit dat de eutanasia-eugenesia illegaal was. De kanselier ging akkoord met het verzoek en stuurde zijn persoonlijke arts, Karl Brandt, naar Leipzig om alle informatie te verzamelen en te handelen als hij dat nodig achtte. Op 25 juli 1939, met ieders instemming, stierf het kind nadat het een injectie met Luminal had gekregen.
Mogelijk, de overtuiging dat een breed deel van de Duitse samenleving zou begrijpen la ampliación de las medidas eugenésicas movió al régimen a dar un paso más. Días antes, a cuenta del caso, había tenido lugar una reunión secreta en una villa en la berlinesa Tiergartenstrasse, 4.
En el encuentro, presidido por el propio Brandt y Philipp Bouhler, jefe de la Cancillería del Führer en el NSDAP, participaron distintos miembros del Ministerio del Interior, así como prestigiosos médicos y psiquiatras.
Daar stelde hij zichzelf tot doel establecer un programa de eutanasia-eugenesia a gran escala van invloed op patiënten incurables, en el argot nazi, 'vidas indignas de ser vividas', y así poder darles una 'muerte misericordiosa'.
In de discussie werd de mogelijkheid overwogen om een euthanasiewet op te stellen, maar er werd geconcludeerd dat een groot deel van de bevolking, vooral de kerken, dit niet zouden begrijpen. Er werd toen besloten om deze maatregelen op een discrete en verborgen manier te nemen, para que no se pudiera hablar de asesinato.
Una de las primeras fue la creación del Comité del Reich para el registro científico de enfermedades hereditarias y congénitas, que elaboraría un censo de los recién nacidos con deficiencias.
La reunión final tuvo lugar el 5 de septiembre. En ella se exhibió un documento firmado el día 1 (fecha de la invasión de Polonia) por Hitler que señalaba: «El Reichsleiter y el doctor en medicina Brandt están encargados, bajo su responsabilidad, de extender las atribuciones de ciertos médicos que serán designados nominalmente.
Estos een barmhartige dood kunnen schenken aan zieken die zij als ongeneeslijk hebben beoordeeld volgens de strengst mogelijke beoordeling". Iedereen dacht dat het Duitse publiek, dat in beslag genomen werd door de oorlog, er weinig aandacht aan zou besteden.
Tegelijkertijd werd er een campagne opgezet om de Duitse samenleving bewust maken van de economische en sociale aderlating voor de economie en de samenleving que suponía mantener con vida a estas personas.
De los libros y folletos se pasaría a cortometrajes como De Erbe (La herencia, Carl Hartmann, 1935), y a exitosos largometrajes como Ich klage an (Yo acuso, Wolfgang Liebeneiner, 1941).
Ondertussen kregen de kinderen op school problemen zoals deze: "Als het 500.000 mark per jaar kost om een psychiatrische inrichting voor ongeneeslijke geesteszieken te onderhouden en 10.000 mark om een huis te bouwen voor een arbeidersgezin, Hoeveel gezinswoningen kunnen er per jaar worden gebouwd van wat er nu wordt verspild aan het asiel?".
Karl Brandt, Hitlers persoonlijke arts en organisator van Aktion T-4.
De operatie werd gelanceerd onder de naam Aktion T-4, naar het herenhuis in de Tiergartenstrasse waar het was gevestigd. Ziekenhuizen en psychiatrische sanatoria in het hele Reich werden gedwongen om ongeneeslijk geachte patiënten aan te geven..
. Ze moesten dit doen via een formulier dat was opgesteld door het Ministerie van Binnenlandse Zaken, dat drie groepen omvatte:
Toen de dossiers arriveerden, bekeken drie artsen ze en kruisten een vakje aan dat besliste over de toekomst van de persoon in kwestie. Een rood kruis betekende dood, een blauw kruis betekende leven en een vraagteken betekende twijfel met toekomstige herziening.
De eersten werden opgehaald door grote grijze bussen van de Deutsche Post, de postdienst, met als bijzonderheid dat de ramen zwart getint waren.
Kort nadat de patiënten waren overgeplaatst, ontvingen hun families een nieuwe brief om hen te informeren over hun overlijden.
De bestemming was een van de zes vergassingscentra: Grafeneck, Hartheim, Sonnenstein, Brandenburg, Bernburg en Hadamar. Hier werd het volgende uitgevoerd een vluchtig visueel onderzoek dat weinigen van een onmiddellijke dood spaarde. Zeer jonge kinderen werden verwijderd met injecties morfine of scopolamine.
Hoewel de familie op de hoogte werd gebracht van de overplaatsing, werden er niet veel details aan toegevoegd. Al cabo de poco, recibía una nueva carta informando de la defunción y su supuesta causa, y anunciando que el cadáver había sido incinerado por motivos de salud pública.
En algunos casos se añadían las cenizas, y en otros se daba un corto plazo para que pudieran ser recogidas por los familiares.
Het aantal getroffen groepen nam gestaag toe. Een richtlijn verplichtte artsen en verloskundigen om baby's met misvormingen te rapporteren.Kort daarna werden de ouders op de hoogte gebracht van het bestaan van speciale sanatoria voor hun verzorging en rehabilitatie en werd hun toestemming gevraagd om hen over te brengen naar centra waar bijna niemand meer uit terugkeerde.
Karl Brandt (rechts) met Adolf Hitler en Martin Bormann. Bundesarchiv, Bild 183-H0422-0502-001 / CC-BY-SA 3.0
Las cartas de condolencia, por otra parte, no siempre resultaban convincentes. Algunas contenían errores de sexo o edad, y las patologías del difunto no siempre casaban con la causa de la muerte. A veces la urna estaba vacía, o había dos urnas para una misma persona.
La presión sobre el personal de los centros comenzó a ser excesiva, y Geruchten begonnen zich te verspreiden in de dorpen die aan de sanatoria grensden.
Al op 19 maart 1940, Theophil Wurm, protestantse bisschop van Württemberg, stuurde een brief naar de minister van Binnenlandse Zaken waarin hij om uitleg vroeg. Seguirían otros, mientras las familias se mostraban cada vez más reacias a los traslados.
Sin embargo, el aldabonazo a la Aktion T-4 lo puso el obispo de Münster, Clemens August von Galen, en su homilía del 3 de agosto de 1941.
Bisschop Clemens August von Galen.
In de preek, die in sommige parochies van het bisdom werd herhaald, zei von Galen: "Er bestaat een wijdverbreid vermoeden, dat grenst aan zekerheid, dat zoveel onverwachte sterfgevallen onder psychiatrische patiënten geen natuurlijke oorzaak hebben, sino que han estado deliberadamente programadas, y que los oficiales, siguiendo el precepto según el cual está permitido destruir ‘vidas que no merecen ser vividas’, matan a personas inocentes, si se decide que estas vidas no tienen valor para el pueblo y para el Estado.
Es una doctrina terrible que rechtvaardigt de moord op onschuldige mensendie carte blanche geeft om invaliden, misvormden, chronisch zieken, ouderen die niet kunnen werken en zieken met een ongeneeslijke ziekte te doden.
La denuncia no podía ser más alta y clara, e hizo mella. La oposición a las medidas eutanásico-eugenésicas arreció, al tiempo que el nerviosismo de los ejecutivos de la Aktion T-4 aumentaba.
Inmerso en la campaña contra la URSS, Hitler no quería ningún malestar social en la retaguardia, por lo que no le quedó más remedio que suspender 'oficialmente' la operación el 24 de agosto de 1941.
Se llevaban para entonces registradas 70.273 víctimas. Sin embargo, recientes estudios sugieren que la operación continuó de forma encubierta y con otros métodos.
Aunque los traslados cesaron, una inyección mortal, la intoxicación con medicamentos o la inanición sustituyeron al gas. Het aantal slachtoffers zal waarschijnlijk nooit bekend worden, aunque muy bien podrían rondar las 200.000.
Publicado originalmente en La Vanguardia.
