The Celem katolickiej liturgii, której centrum stanowi sprawowanie sakramentów, a w szczególności Eucharystii, jest komunia chrześcijan z ciałem i krwią Chrystusa.. Jest to spotkanie każdej jednostki i wspólnoty chrześcijańskiej jako jednego ciała i jednej rodziny z Panem.
La liturgia, señala el Papa, garantiza la posibilidad del encuentro con Jesucristo en el “hoy” de nuestra vida, para trasformar todas nuestras actividades –el trabajo, las relaciones familiares, el esfuerzo por mejorar la sociedad ayudar a quien nos necesita– en luz y fuerza divinas.
Esto es lo que Cristo ha querido en su última Cena. Esta es la finalidad de sus palabras: “Haced esto en memoria mía”. Desde entonces nos espera en la Eucharystia. Y misja ewangelizacyjna Kościoła to nic innego jak wezwanie do spotkania, którego Bóg pragnie ze wszystkimi ludźmi na świecie.Spotkanie rozpoczyna się w momencie chrztu.
Przy kilku okazjach stopniowo określa cele tego dokumentu: "Tym listem chciałbym po prostu zaprosić cały Kościół do ponownego odkrycia, strzeżenia i przeżywania prawdy i mocy chrześcijańskiego świętowania". (n. 16); "aby każdego dnia na nowo odkrywać piękno prawdy chrześcijańskiego świętowania" (n. 16); "aby każdego dnia na nowo odkrywać piękno prawdy chrześcijańskiego świętowania" (n. 17). (przed n. 20);
aby na nowo rozbudzić zachwyt nad pięknem prawdy chrześcijańskiej uroczystości; przypominając o potrzebie autentycznej formacji liturgicznej i uznając znaczenie sztuki celebracji służyć prawdzie tajemnicy paschalnej i uczestnictwu wszystkich ochrzczonych, każdego według specyfiki jego powołania". (n. 62).
List apostolski Desiderio desideravi (29-VI-2022), przez papieża Franciszka.
Oprócz nieznajomości liturgii - lub powierzchownego i redukcyjnego jej zrozumienia, Franciszek ubolewa nad instrumentalizacją Eucharystii w służbie dwóch wizji ideologicznych: indywidualistycznego subiektywizmu, który zamyka człowieka we własnym rozumie i uczuciach, oraz polegania wyłącznie na własnych siłach. (por. Evangelii Gaudium, 94)..
. Dla obu trucizn, które Franciszek potępił jako warianty antropocentryzmu udającego katolicką prawdę (por. Adhortacja Apostolska Gaudete et exsultate, 35). Tutaj proponuje formację liturgiczną jako antidotum.
W odniesieniu do pierwszego, trucizna indywidualizmu (wariant neognostycyzm), ostrzega: "Akcja świętowania nie należy do jednostki, lecz do Chrystusa-Kościoła.do całości wiernych zjednoczonych w Chrystusie". (n. 19)poprzez Słowo Boże i znaki sakramentalne. Te znaki, podążające drogą Wcielenia, są zgodne z językiem ciała, który rozciąga się na rzeczy, przestrzeń i czas.
W drugim punkcie, założenie, że zbawimy się sami (neopelagianizm), "celebracja liturgiczna oczyszcza nas, głosząc darmowość daru zbawienia otrzymanego w wierze”. Quien nos salva es el Señor.
Por eso la liturgia no tiene nada que ver con un “moralismo ascético”, es decir, la propuesta de buscar la santidad en primer lugar con nuestras fuerzas y nuestras luchas; sino con el deseo que tiene Jesús de darse para ser luz, alimento y fuerza de nuestra vida.
Papież zatrzymuje się przy teologiczne znaczenie liturgii według Soboru Watykańskiego II (por. Konstytucja Sacrosanctum concilium, 7). en relación con Cristo, su sacerdocio y el misterio pascual de su muerte y resurrección.
En palabras de Francisco: "Liturgia jest kapłaństwem Chrystusa objawionym i danym nam. w swoim Wielkanocobecna i aktywna dzisiaj poprzez zmysłowe znaki (woda, olej, chleb, wino, gesty, słowa), aby Duch Święty, zanurzając nas w tajemnicy paschalnej, przemieniał całe nasze życie, upodabniając nas coraz bardziej do Chrystusa". (n. 21).
En cuanto a la belleza de la liturgia, advierte que no se trata de un “esteticismo ritual” (que se fijase sólo en los ritos exteriores). Pero se sitúa también lejos de la “dejadez banal”, de una “superficialidad ignorante”, y también de un “funcionalismo práctico” exagerado.
“Seamos claros: hay que cuidar todos los aspectos de la celebración”; pero aún esto no sería suficiente para una participación litúrgica plena. ¿Qué propone además Francisco?
Przede wszystkim "zachwyt nad tajemnicą paschalną", czyli postawa osoby, która docenia cudowność i znaczenie tego, co się świętuje. Dlatego konieczna jest "poważna i żywotna formacja liturgiczna".
Jako ramy historyczne twierdzi, że ponowoczesność odziedziczyła po nowoczesności tendencję do indywidualizmu i subiektywizmu. Z kolei Sobór Watykański II na pierwszym miejscu postawił nie człowieka, lecz Boga, poprzez modlitwę i liturgię (jako pierwsza została przyjęta Konstytucja o Liturgii).
Paweł VI: "La liturgia, la primera fuente de la vida divina que se nos comunica, la primera escuela de nuestra vida espiritual.
El primer don które możemy skierować do ludu chrześcijańskiego, który wraz z nami wierzy i modli się, oraz pierwsze zaproszenie dla świata, aby w radosnej i prawdziwej modlitwie uwolnił swój niemy język i poczuł niewysłowioną, regenerującą moc śpiewania wraz z nami boskich pochwał i ludzkich nadziei, przez Chrystusa Pana w Duch Święty" (Zakończenie drugiej sesji Rady, 4 grudnia 1963 r.).
Liturgia, deklaruje Sobór, jest "szczytem, ku któremu zmierza działanie Kościoła, a zarazem źródłem, z którego wypływa cała jego siła". (Sacrosanctum concilium, 10). De ahí que, deduce Francisco, sería banal interpretar las tensiones que hoy se advierten en la interpretación de la liturgia, como simples divergencias de sensibilidades.
En realidad, señala el Papa, la cuestión de fondo es eclesiológica; es decir, zrozumienie, że liturgia jest wyrazem Kościoła, podobnie jak sam Sobór.
Dlatego podkreśla, że tylko Kościół - wspólnota tych, którzy naśladują Chrystusa zmartwychwstałego, złączeni w Jego ciele przez Ducha Świętego - pokonuje "wąską przestrzeń duchowego indywidualizmu". (n. 32). W istocie chodzi tu o samą rzeczywistość tego, czym jest bycie osobą w pełnym tego słowa znaczeniu: istotą powołaną do istnienia w sobie i dojrzewania w relacji z innymi.
W tym kontekście Papież dodaje wyrażenie, które słusznie może przyciągnąć uwagę: "Tylko Kościół Pięćdziesiątnicy może pojmować człowieka jako osobę, otwartą na pełną relację z Bogiem, ze stworzeniem i z braćmi". (n. 33).
. Można by zapytać: czy to poza Kościołem człowiek nie znajduje spełnienia i uznania? I wtedy można by odpowiedzieć: może, mniej lub bardziej, ale nie w pełni, zgodnie z wiarą chrześcijańską.
Tak więc przechodzimy do formacji liturgicznej w szczególności. I oto Franciszek bierze Guardiniego za pewną rękę, by zaproponować "formacja do liturgii i formacja z liturgii". (n. 34).
Po pierwsze, formacja "do" liturgii. Obejmuje ona, jak podkreśla Papież, znajomość teologicznego znaczenia liturgiiŁączy się to ze zrozumieniem tekstów euchologicznych (liturgicznych), dynamizmów rytualnych i ich wartości antropologicznej.
Teologiczne znaczenie liturgii obejmuje fakt, że celebruje ją nie tylko kapłan, ale cały Kościół, Ciało Chrystusa.
To "znaczenie" liturgii wymaga nie tylko studiowania i wyjaśniania, ale także: "doświadczenia żywej wiary, karmionej modlitwą". (n. 36)związek każdej dziedziny teologii z liturgią (uwaga na formacja kapłańska); umieszczenie niedzielnej celebracji eucharystycznej w centrum życia chrześcijańskiego; przeżywanie głoszenia wiary lub ewangelizacji jako konsekwencji celebracji liturgicznej; stała formacja liturgiczna dla szafarzy i wszystkich ochrzczonych.
Po drugie, formacja "z" liturgii. To znaczy, formacja, której potrzebuje każdy ochrzczony, aby uczestniczyć w uroczystości, którego głównym celem jest uwielbienie i dziękczynienie Bogu Ojcu, przez Chrystusa w Duchu Świętym. Jednocześnie, dzięki komunii eucharystycznej, stajemy się tym, co spożywamy. (św. Leon Wielki).
Poprzez liturgię, jej gesty i znaki, całe stworzenie zostaje przyciągnięte do Chrystusa i oddane na służbę miłości i chwały Ojca.. Así es, y así se confirma la enseñanza del libro del Génesis, hecha plena por la obra de Cristo: el hombre, toda su actividad, y su trabajo están al servicio del culto a Dios y del servicio, por amor a Dios, a todos los hombres.
Por eso el hombre plenamente “vivo” es que conoce a Dios y vive según Él (San Ireneo). Es preciso, dice el Papa, redescubrir con asombro las cosas creadas, “con una mirada nueva, no superficial, respetuosa, agradecida” (n. 46).
Ponadto, w związku z tym, co Franciszek powiedział powyżej o "dynamizmach rytualnych i ich wartości antropologicznej", podkreśla wraz z Guardinim potrzeba formacji liturgicznej, która pomoże przywrócić człowiekowi zdolność rozumienia i przeżywania tego, co wyraża się w symbolach.
Na początek, dodaje Franciszek, głębokie i piękne znaczenie samego ciała w służbie duszy. Następca St. Peter's że chociaż znaczenie symbolu zostało dziś zatracone, nie wolno nam zrezygnować z tego zadania, ponieważ język symboliczny jest konstytutywny dla człowieka i służy jego transcendencji.
Wtajemniczenia w język symboliczny w prosty sposób mogą dokonać rodzice lub dziadkowie, księża parafialni i katecheci ucząc znaku krzyża, klękania lub formuł wiary. W rzeczywistości język symboliczny wykracza poza język pojęciowy i zaczyna się raczej na drodze piękna, zaufania i przywiązania.
Wśród znaków liturgicznych papież podkreśla trzy: milczenie, klęczenie, Słowo. El silencio, donde está previsto en la liturgia, es símbolo de la presencia y acción del Espíritu Santo, que mueve al arrepentimiento y a la escucha, a la adoración y a la entrega generosa.
Arrodillarse es manifestación de arrepentimiento, de humildad y agradecimiento, también de fe ante la presencia de Dios. La Palabra se proclama y se escucha, inspira la oración y se hace vida de la persona y de la comunidad.
Ponadto, Franciszek zaprasza nas do ponownego odkrycia znaczenia roku liturgicznego (jako droga formacji, skoncentrowana na Wielkanocy, i konfiguracja do Chrystusa) oraz niedziela, Dzień Pański (jako dar Boga dla jego ludu, środek formacji, światło i impuls do braterskiej komunii i służby).
Przede wszystkim, podkreśla Franciszek, muszą dbać o "sztukę świętowania" (która nie jest ani zwykłym przestrzeganiem rubryk, ani twórczością bez zasad) i wyjaśniać prymat działania Ducha Świętego (przed subiektywizmami i kulturalizmami, które dają przewagę indywidualnej wrażliwości lub włączają elementy kulturowe bez kryteriów). Muszą też uczyć wspomnianej już dynamiki języka symbolicznego.
Z Guardinim, Papież nalega na przezwyciężenie indywidualizmu i subiektywizmu poprzez modlitwę posłuszną Kościołowi. W ten sposób sama "dyscyplina" Kościoła kształtuje nasze uczucia, postawy i zachowania zgodnie z tym, czym jesteśmy: jednym ciałem, Kościołem.
Jeśli chodzi o sposób przewodniczenia zgromadzeniom liturgicznym, Franciszek przestrzega przed ryzykiem "przesadnego personalizmu" ze strony ministrów. I wskazuje na potrzebę, aby były one "szczególną obecnością Zmartwychwstałego".
W każdym razie "sztuki świętowania" można się w dużej mierze nauczyć poprzez modlitwę i kontakt z ogniem Ducha Świętego.. Duch Święty kształtuje szafarza, aby mógł on właściwie przewodniczyć liturgii, a jednocześnie kształtować swoje życie zgodnie z tym, co jest odprawiane.
Kończy się wezwaniem do, w obliczu znaczenia komunii i piękna liturgii, porzućmy polemiki, które nas dzielą..
. Trzykrotnie odwołuje się do listu apostolskiego "Traditionis custodes" (2021) o używaniu liturgii rzymskiej przed reformą z 1970 roku. Twierdzi, że napisał ją, "aby Kościół w różnych językach mógł wznieść jedną i identyczną modlitwę, która wyrazi jego jedność", którą chce przywrócić w całym Kościele Rytu Rzymskiego. (n. 61).
Pan Ramiro Pellitero Iglesias
Profesor teologii pastoralnej na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Nawarry.
Publikacja w "Kościół i Nowa Ewangelizacja".
