Allereerst de realiteit van Sint Jozef en de gemeenschap der heiligen (2-II-2022). "De gemeenschap der heiligen is juist de Kerk". (Catechismus van de Katholieke Kerk, n. 946). Hij bedoelt niet dat de heiligen de communie ontvangen, zei de paus gekscherend, terwijl hij een antwoord opriep dat hij als kind gaf. De heiligen die in de hemel zijn, zijn onze voorsprekers bij God, onze beschermers, onze beschermers van de Kerk. (omdat we misschien zijn naam dragen) of broeders en zusters die we met toewijding en vertrouwen kunnen behandelen. Bovendien is de gemeenschap der heiligen ook de Kerk op bedevaart op aarde, die bestaat uit zowel rechtvaardigen als zondaars.
Op dit punt wees de paus op wat hij een prachtige definitie van de Kerk noemde: "De Kerk is de gemeenschap van geredde zondaars". En hij voegde eraan toe: "Niemand kan van de Kerk worden uitgesloten, we zijn allemaal geredde zondaars. Enerzijds vormen alle christenen (geestelijk) één lichaam met Christus. (vgl. 1 Kor 12 12; 26-27)Wij zijn in gemeenschap met Hem door geloof en doop. En dat is de gemeenschap der heiligen.
Daaruit trok hij drie consequenties: ten eerste, solidariteit voor goed en kwaad: "Ik kan niet onverschillig staan tegenover anderen, omdat wij allen deel uitmaken van één lichaam, in gemeenschap. In die zin beïnvloedt zelfs de zonde van één persoon altijd iedereen, en de liefde van elke persoon beïnvloedt iedereen.
Ten tweede: christenen "zijn op een diepgaande manier met elkaar verbonden, en deze band is zo sterk dat zelfs de dood haar niet kan verbreken", zodat de gemeenschap der heiligen ook de overledenen [die in het vagevuur zitten] omvat.
Ten derde: de gemeenschap der heiligen omvat ook, zolang zij op aarde zijn, de zondaars, zelfs "zij die het geloof hebben verloochend, die afvallig zijn, die de Kerk vervolgen, die hun doopsel hebben verloochend, (...) godslasteraars, allen". Wij zijn allen broeders door het doopsel, met een band die niets en niemand op aarde kan vernietigen.
Inderdaad, zoals het Tweede Vaticaans Concilie erop wijst (vgl. Lumen Gentium, nn. 14 en 15), "behoren" de zondaars, als zij gedoopt zijn, op onvolmaakte of onvolledige wijze tot de gemeenschap der heiligen, die de Kerk is. En als ze niet gedoopt zijn, zijn ze "gewijd" aan het mysterie van de Kerk, en zijn ze op de een of andere manier met haar verbonden voor zover ze de waarheid zoeken en coherent leven in de naastenliefde.
De voorlaatste catechese ging over Sint Jozef, patroonheilige van de goede dood (9-II-2022). In verband met het bovenstaande en met de dood van de heilige Jozef (voorzienbaar bijgestaan door de Maagd Maria en Jezus in Nazareth), riep Franciscus de hulp op die wij christenen traditioneel aan de heilige Jozef vragen op het moment van de dood (vgl. Benedictus XV, Motu proprio Bonum sane, 25-VII-1920).
Op dit punt in zijn catechese verwees Franciscus naar de brief van emeritus paus Benedictus XVI, die op de rand van zijn 95e verjaardag getuigde van zijn besef van de realiteit van de dood: "Ik sta voor de duisternis van de dood, voor de donkere deur van de dood". En Franciscus zei: "Hij heeft ons een goede raad gegeven! De zogenaamde 'wellness'-cultuur probeert de realiteit van de dood uit te bannen, maar de coronavirus pandemie heeft deze opnieuw op dramatische wijze in de verf gezet".
Terwijl hij het drama van de pandemie in herinnering bracht, benadrukte hij dat "het christelijk geloof geen manier is om de angst voor de dood uit te bannen, maar ons helpt deze onder ogen te zien"; het verlicht dit mysterie met het licht dat voortkomt uit de opstanding van Christus (vgl. 1 Kor 15, 12-14).
Het helpt ons om het een positieve betekenis te geven, ook voor dit leven, om het met nieuwe ogen te zien (niet om materiële goederen te vergaren, maar houdingen en werken van naastenliefde); het spoort ons aan om zieken te verzorgen, ouderen niet "weg te doen", zodat ze in vrede kunnen sterven, op een zo humaan mogelijke manier, nu ze de dood uitlokken (euthanasie) of helpen bij zelfmoord. "Het leven is een recht, niet de dood, die moet worden verwelkomd, niet voorzien." En "het begin van het leven en het einde is altijd een mysterie, een mysterie dat gerespecteerd, begeleid, verzorgd en bemind moet worden".
Ten slotte werd de catechese over Sint-Jozef afgesloten met een beschouwing over Sint Jozef, beschermheilige van de universele kerk (16-II-2022). Franciscus keerde terug naar de fundamentele opdracht van de heilige Jozef om Jezus en Maria te beschermen en te verzorgen, die "de kostbaarste schat van ons geloof" zijn (Pius IX, 1871).
In het heilsplan", aldus de paus, "kan de Zoon in de christelijke traditie niet worden gescheiden van de Moeder", die "in de pelgrimstocht van het geloof vooruitging en trouw haar verbondenheid met de Zoon behield tot aan het kruis". (Lumen gentium, 58), zoals het Tweede Vaticaans Concilie ons herinnert.
Hij voegt eraan toe dat "Jezus, Maria en Jozef zijn in zekere zin de oerkern van de Kerk". Ook wij, zoals hij schrijft in Patris corde, 5: "moeten ons altijd afvragen of wij met al onze kracht Jezus en Maria beschermen, die op mysterieuze wijze aan onze verantwoordelijkheid, aan onze zorg, aan onze bewaring zijn toevertrouwd" In welke zin? In die zin dat wij als christenen de taak hebben het leven, het hart en het werk van mannen en vrouwen, en ook van de Kerk, te bewaken en te verdedigen: "Christen zijn is niet alleen het geloof ontvangen, het geloof belijden, maar het leven beschermen, het eigen leven, het leven van anderen, het leven van de Kerk".
Daarom, "Elke persoon die honger en dorst heeft, elke vreemdeling, elke migrant, elke persoon zonder kleren, elke zieke, elke gevangene is het 'Kind' dat Jozef bewaakt".. En we moeten ook van Jozef leren hoe we deze goederen moeten "bewaken". (die tot ons komen met de Kerk)Het Kind en zijn moeder liefhebben; de Sacramenten en het volk van God liefhebben; de armen en onze parochie liefhebben". (cf. Patris corde, 5).
"Tegenwoordig is het gewoon, het is iets alledaags, kritiek op de kerkom te wijzen op de inconsistenties - dat zijn er veel - om de zonden te benadrukken, die in werkelijkheid onze inconsistenties, onze zonden zijn, want de Kerk heeft altijd is een volk van zondaars die Gods genade vinden".
"Laten we ons afvragen - Franciscus nodigt ons uit - of we in ons hart van de Kerk houden zoals ze is: Mensen van God op reis, met veel beperkingen, maar met een groot verlangen om God te dienen en lief te hebben".
In feite," merkt hij op, "maakt alleen de liefde ons in staat om de waarheid volledig en onpartijdig te spreken; om te zeggen wat verkeerd is, maar ook om al het goede en de heiligheid te erkennen die in de Kerk aanwezig zijn, juist uitgaande van Jezus en Maria. Om de Kerk lief te hebben, de Kerk te bewaken en met de Kerk te wandelen".
Maar," waarschuwt hij, "de Kerk is niet dat kleine groepje dat dicht bij de priester staat en iedereen commandeert, nee. De Kerk is ons allemaal, allemaal. De Kerk is van ons allemaal, van ons allemaal. Onderweg. Bescherm elkaar, bescherm elkaar. Het is een mooie vraag, deze: als ik een probleem heb met iemand, probeer ik hem dan te beschermen of veroordeel ik hem meteen, spreek ik kwaad over hem, vernietig ik hem?" En Franciscus besluit met het vragen om de voorspraak van de heilige Jozef voor iedereen.
De heer Ramiro Pellitero Iglesias
Professor Pastorale Theologie aan de Faculteit Theologie van de Universiteit van Navarra.
Gepubliceerd in "Kerk en Nieuwe Evangelisatie".
